Vücut
Ağırlık Denetimi
Vücut ağırlık denetimi; düzenli fiziksel aktivite ve dengeli
beslenme ile doğru orantılıdır. Kibar tabiri ile kilolu olmak, yüksek kolesterol, kalp damar hastalıkları, yüksek
tansiyon, şeker hastalığı, solunum yetersizliği gibi hastalıklara sebebiyet
verdiği gibi ; zayıf olmak ise vücut
direncini düşüren bir durumdur.
Sağlıklı bir yaşam için; boy-kilo dengesi şarttır.
Vücut
ağırlığı nasıl değerlendirilir?
1. Beden Kitle Endeksine göre değerlendirme:
·
Düzenli
olarak belirli aralıklarla ağırlığınızı ve boy uzunluğunuzu ölçün,
·
BKİ
inizi verilen denkleme göre hesaplayın. Ağırlığınızı boy uzunluğunuzun karesine
bölün
·
BKM=Ağırlık(kg)/Boy uzunluğu (m)2
BKM değeri yüksek ya da düşük ise yüksek sağlık riski taşıdığınızın habercisi olabilir.
Pratik olarak BEDEN KİTLE ENDEKSİNİN değerlendirilmesi
Zayıf: BKİ < 18.5 olmasıdır. Daha fazla
besin tüketmeli özellikle yeterli ve dengeli beslenme sağlanmalıdır. Çok zayıf
olan kişilerin hekim kontolünde kilo alması sağlanmalıdır.
Sağlıklı Ağırlık: BKİ’nin 18.5-25.0 arasında olduğu
durumlardır. Doğru ve yeterli beslenildiğinin göstergesidir. Ancak bu
değerlerde kalabilmek için besin seçiminin doğru yapılması gerekir.
Kilolu, Hafif Şişman: BKİ’nin 25-30 arasında olduğu
durumlardır. Sağlıklı bir hayat sürebilmek için ağırlığın normal değerlere inmesi
gerekir.
Şişman: BKİ’nin 30-40 arasında olduğu durumlardır.
Şişmanlık kronik rahatsızlıkların erken dönemlerde görülmesine neden olabilir. Bu
grupta yer alan kişilerin hekim ve dietisyen kontrolünde kilo vermeleri ve bu
kiloları yavaş yavaş vererek normal düzeye indirilmelidir. Bildiğiniz gibi: hızlı verilen kilolar, hızla geri alınır.
Aşırı şişman: BKM>40 ve üzeri olmasıdır. Bu durumdaki
kişiler ciddi sağlık problemleriyle karşılaşır. Kilo kaybı kesinlikle doktor ve diyetisyen kontrolünde verilmelidir.
2. Bel çevresine göre değerlendirme:
Bel çevrenizi
ayakta ve kalçanızın en yüksek yerinden yapın. Bel çevresi erkeklerde 94 cm,
kadınlarda 80cm geçmemelidir. Erkeklerde 102 cm, kadınlarda ise 88 cm geçmesi
sağlık riskini arttırır. Arzu edilmeyen bir durum olan vücut yağ miktarının üst
kısımda toplanması (elma tipi) durumlar hastalık riskini arttırır. (Armut tipi)
vücudun alt bölümünde toplanan şişmanlık türünde ise hastalık riski daha azdır.
3. Bel/Kalça çevresine göre değerlendirme:
·
Bel
çevresini ölçün,
·
Kalça
çevresini ayakta iken en yüksek kalça çevresinden ölçün,
·
Bel
/ Kalça oranı erkeklerde <1.0 , kadınlarda <0,8 altında olmasına dikkat edin.
Ağırlık
Denetimi
Fiziksel aktivitelerin arttırılması ve enerji alımının
dengelenmesi ile vücut ağırlığının kontrol altına alınması mümkün olabilir. Fakat
bunların yanında taze sebze ve meyve, özellikle tam tahıllı ürünler, süt,
balık, az yağlı et, tavuk ve kuru baklagillerin tüketilmesi iyi bir seçim
olacaktır.
Yemeklerde doyana kadar
değil, yettiği kadar besin tüketilmeli, doğru ve dengeli beslenme kurallarına özen gösterilmelidir. Az yağlı besinlerin her zaman düşük enerji
içerdiği gibi yanlış bir anlayış söz konusudur. Bazı besinlerde yağ miktarı
azaltılmış olsa da içerisinde bulunan şeker enerji miktarının arttırmaktadır. Bu
sebeple özellikle dışarıda yenen yemeklerde porsiyon miktarını minimum seviyeye
düşürmek doğru bir tercih olabilir. Kızartma yerine ızgara balık, tavuk ve
yağsız etler seçilmelidir. Ara öğün alışkanlığı
edinilmeli ve bu öğünlerde taze sebze ve meyve, tam tahıl içeren besinler ve az
yağlı süt ve yağurt tercih edilmelidir.
Ağırlık
denetimi çocukluktan başlamalıdır.
Büyüme ve gelişme çağında olan çocuklarda yeterli ve dengeli
besin tüketimi önemlidir. Özellikle fastfooda meyilli çocukların aşırı enerji almaları ve fiziksel aktivite azlığı
şişmanlığa neden olur. Çocuklara sağlıklı beslenme alışkanlığı kazandırılması
gerekir. Bunun için sabze ve meyve, az yağlı et ve tavuk ürünleri, süt ve süt
ürünleri ve tahıl tüketimi çocukların beslenme programlarına dahil edilmelidir.
Çocukların durağan aktivitelerine
sınırlama getirilmeli(televizyon izleme, bilgisayar ve video oyunları gibi) fiziksel
aktivitelere teşvik edilmelidir.
Yeme
Davranış Bozuklukları
Yanlış beslenme ve bilinçlenme sonucu, aşırı ve sık besin
tüketimi yada hiç yememe, besin tüketiminin aşırı sınırlandırılması,
yediklerini kusarak çıkarma gibi yeme davranış bozukluklarında sağlık
problemleri oluşmakta, kesinlikle bu durumlarda doktora başvurulmalıdır.
Hızlı kilo kaybından
sakınılmalıdır!!!
BKİ’ne göre normalin üzerindeki durumlarda, normal seviyeye
inmek sağlıklı ve kaliteli bir yaşam sürdürebilmek açısından önemlidir. Ancak hızlı kilo kaybı,
şişmanlığın oluşturduğu risklerden daha tehlikelidir. Hedefiniz haftada
en fazla bir kilo vermek olmalıdır.
Unutmayın!!!
Yavaş verilen kilolar daha kalıcı olur.
